Geplaatst op 20-02-2025

Ben je uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek als docent in het voortgezet onderwijs? Dan is de kans groot dat je ook een proefles mag geven. Dit is hét moment om te laten zien wie je bent als leraar: je lesstijl, je didactische aanpak en je band met leerlingen. Een goede voorbereiding is essentieel. In deze gids nemen we je stap voor stap mee: van het verzamelen van informatie tot de evaluatie na afloop. Zo stap je met zelfvertrouwen het klaslokaal in.

Sollicitatiegesprek in het onderwijs: van gesprek tot proefles

Een proefles is een veelvoorkomend onderdeel van het sollicitatieproces in het voortgezet onderwijs. Voor de school is het een waardevolle manier om jouw lesgeven in de praktijk te zien. Voor jou is het de kans om te bewijzen dat jij de juiste docent bent voor deze klas én deze school.

Het sollicitatieproces voor een docentenfunctie verloopt vaak in de volgende vier stappen:

1. Eerste sollicitatiegesprek – Je maakt kennis met de schoolleiding of vaksectie en bespreekt je ervaring, visie op onderwijs en motivatie.

2. Uitnodiging voor een proefles – Na een positief eerste gesprek word je gevraagd een proefles te geven. De school beoordeelt of jouw didactische en pedagogische aanpak aansluit bij hun onderwijsstijl.

3. De proefles geven – Jouw moment om te laten zien hoe je lesgeeft en met de klas omgaat.

4. Evaluatie en mogelijk een tweede gesprek – De school bespreekt je aanpak en lessen met jou en laat vaak snel weten of je bent aangenomen.

"Een proefles is niet alleen een test, maar jouw kans om te laten zien hoe je leerlingen motiveert en meeneemt in jouw vakgebied."

Stap 1: Verzamel alle benodigde informatie

Voordat je een les voorbereidt, wil je exact weten wat je kunt verwachten. Stel deze vragen aan de school:

• Welke klas en welk niveau? (vmbo, havo, vwo, mbo, onderbouw of bovenbouw?)
• Hoeveel leerlingen zitten er in de klas? (Kleine of grote groep?)
• Welke methode wordt gebruikt? (Moet je hierop aansluiten?)
• Zijn er specifieke leerdoelen of onderwerpen? (Wat moet je behandelen?)
• Hoe is het klassenmanagement op deze school? (Zijn er regels of routines?)
• Welke technische faciliteiten zijn beschikbaar? (Digibord, beamer, smartboard?)
• Hoeveel tijd heb je? (Is het een reguliere lesduur van 50 minuten of korter?)

• Is er een onderwijsassistent aanwezig en hoe kan hij/zij ondersteunen?

• Wie observeert de les en wat wordt van je verwacht?

• Is er een standaard lesplan-indeling die je moet gebruiken?

Deze informatie vormt de basis voor jouw lesplan.

Stap 2: Bouw een gestructureerde les op

Een proefles moet goed gestructureerd zijn, zodat zowel jij als de leerlingen weten wat er gaat gebeuren. Hanteer de volgende opbouw:

Stap 1: Introductie (5-10 min)

• Stel jezelf kort voor: Wie ben je en waarom geef je deze les?

• Leg uit wat jullie gaan doen: Wat is het lesdoel?

• Start met een prikkelende opening: Een vraag, anekdote, quiz of afbeelding.

• Gebruik namen van leerlingen om betrokkenheid te vergroten.

• Geef voorbeelden en betrek de klas: Laat leerlingen meedenken.

• Spreek met elke leerling tijdens de les, zodat niemand zich buitengesloten voelt.

Stap 2: Instructie (10-15 min)

• Geef een duidelijke en beknopte uitleg.

• Gebruik visuele ondersteuning zoals een PowerPoint of digibord.

• Stel tussendoor vragen om te checken of leerlingen de uitleg begrijpen.

• Houd de energie hoog en varieer werkvormen.

Stap 3: Actieve verwerking (15-20 min)

• Laat leerlingen zelfstandig of in groepjes werken aan een opdracht.

• Loop rond en begeleid actief.

• Denk aan differentiatie: extra opdrachten voor snelle leerlingen, extra ondersteuning waar nodig.

Stap 4: Afsluiting (5-10 min)

• Vat de belangrijkste punten samen.

• Toets het begrip: Laat leerlingen reflecteren of een vraag beantwoorden.

• Geef een vooruitblik: Hoe sluit deze les aan bij het grotere geheel?

• Bedank de klas en sluit positief af.

Deze opbouw is geschikt voor eerste- en tweedegraads docenten. 

3. Materialen en hulpmiddelen voorbereiden

Zorg ervoor dat je alle benodigde materialen klaar hebt liggen:

• Lesplan met tijdsindeling

• PowerPoint of visuele ondersteuning (bewaar een USB of online backup)

• Werkbladen of opdrachten (print extra exemplaren)

• Whiteboardstiften of krijt

• Timer of klok

• Een plan B voor als de technologie uitvalt

4. Klassenmanagement tijdens de proefles

Tijdens een proefles kijkt de school niet alleen naar je vakkennis, maar ook naar je omgang met leerlingen. Let op het volgende:

• Creëer een duidelijke structuur en geef heldere verwachtingen.

• Gebruik een duidelijke stem en lichaamstaal.

• Zorg voor interactie en laat leerlingen actief deelnemen.

• Reageer direct op storend gedrag: blijf rustig en geef duidelijke grenzen aan.

• Beweeg door het lokaal en wees zichtbaar.

• Blijf flexibel en schakel snel over op een andere aanpak als dat nodig is.

5.  Je presentatie op de proeflesdag

Maak een goede indruk vanaf het moment dat je binnenkomt:

Kom ruim op tijd aan (minstens 15-30 minuten eerder).

Zorg voor een open en positieve houding.

Test de apparatuur voordat de leerlingen binnenkomen.

Observeer de klas voordat je begint en analyseer de dynamiek.

Adem rustig in en uit als je zenuwachtig bent—vertrouw op je voorbereiding.

6. Reflecteer en vraag om feedback

Na je proefles krijg je vaak een evaluatiegesprek. Bereid je hierop voor door zelf alvast na te denken over de volgende vragen:

• Wat ging goed? Welke onderdelen van de les werkten goed?

• Wat kon beter? Hoe zou je het een volgende keer anders aanpakken?

• Hoe reageerden de leerlingen? Waren ze betrokken?

• Hoe heb je het klassenmanagement aangepakt? Wat werkte wel of niet?

Laat zien dat je openstaat voor ontwikkeling en vraag feedback aan de schoolleiding of vaksectie.

Conclusie: jij maakt het verschil

Een proefles is jouw kans om te laten zien wat je in huis hebt. Bereid je goed voor, houd de energie hoog en toon zelfvertrouwen. Blijf jezelf en laat je passie voor lesgeven zien. Reflecteer na afloop en gebruik feedback om jezelf verder te ontwikkelen. Succes! 

Op zoek naar een vacatures in het voortgezet onderwijs? Bekijk de nieuwste onderwijs vacatures en solliciteer direct op een functie die bij jou past!